Ο κλάδος της αγροδιατροφής αποτελεί βασικό πυλώνα της εθνικής οικονομίας, παίζοντας καθοριστικό ρόλο στην απασχόληση, στο ΑΕΠ και στην παραγωγή τροφίμων εξαιρετικής ποιότητας. Ωστόσο, για να ανταποκριθεί αποτελεσματικά στις σύγχρονες προκλήσεις και να διατηρήσει την ανταγωνιστικότητά του στη διεθνή αγορά, οφείλει να προχωρήσει στην ενσωμάτωση των νέων ψηφιακών τεχνολογιών. Οι αγροδιατροφικές επιχειρήσεις μέσω του ψηφιακού μετασχηματισμού τους έχουν τη δυνατότητα να αναβαθμίσουν τις διαδικασίες παραγωγής, να διαχειριστούν καλύτερα τους διαθέσιμους πόρους, να αναλύσουν δεδομένα με ακρίβεια και να προωθήσουν την αειφορία, επιτυγχάνοντας αυξημένη αποδοτικότητα και δημιουργώντας ένα δυναμικό και βιώσιμο μέλλον για τον κλάδο.

Την προσπάθεια αυτή έρχεται να υποστηρίξει ο κόμβος #DigiAgriFood, ο πρώτος Ευρωπαϊκός Κόμβος Ψηφιακής Καινοτομίας στον τομέα της Αγροδιατροφής  στην Ελλάδα. 

Υπό την καθοδήγηση του επικεφαλής εταίρου, Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, ο κόμβος στοχεύει στη βελτίωση της ψηφιακής ωριμότητας και της καινοτομίας στον αγροδιατροφικό τομέα. Η συμβολή του κόμβου πολλαπλασιάζεται από τη συμμετοχή στο έργο των υπόλοιπων εταίρων του, δηλαδή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, του Κολλεγίου Περρωτής της Αμερικανικής Γεωργικής Σχολής, του Ινστιτούτου Βιο-Οικονομίας & Αγρο-Τεχνολογίας του Εθνικού Κέντρου Έρευνας & Τεχνολογικής Ανάπτυξης, της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης και της εταιρείας ena Σύμβουλοι Ανάπτυξης, οι οποίοι συνεισφέρουν με την τεχνογνωσία τους, στην παροχή μιας ευρείας γκάμας υπηρεσιών προς τους τελικούς ωφελούμενους.   

Από την αξιοποίηση τεχνολογιών της γενετικής για την παρακολούθηση και την ενίσχυση του εδάφους, έως την εφαρμογή αισθητήρων, την χρήση drones και συστημάτων έξυπνης άρδευσης μέχρι την εκπαίδευση στις υπηρεσίες γεωργίας ακριβείας και την εύρεση χρηματοδότησης, οι υπηρεσίες του κόμβου καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα των σύγχρονων αναγκών των εμπλεκόμενων στον κλάδο της Αγροδιατροφής. 

Εκπρόσωποι των 6 εταίρων του #DigiAgriFood μας μίλησαν για τη σημασία του ψηφιακού μετασχηματισμού στην αγροδιατροφή, τις τεχνολογίες που αξιοποιούνται, τη σπουδαία δράση του κόμβου και τους ρόλους τους στο έργο, αναδεικνύοντας την δέσμευση και τον ενθουσιασμό τους για το εγχείρημα, αλλά και τις προσδοκίες τους για την ανάπτυξη και το μέλλον του αγροδιατροφικού τομέα στην Ελλάδα. 

Η Μαρία Μιχαλοπούλου, Μέλος της Διοίκησης του Πανεπιστημίου και Επιστημονικά Υπεύθυνη του κόμβου αναφέρθηκε στα έργα του πάντα δραστήριου και καινοτόμου Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης και τη συμμετοχή του στο #DigiAgriFood. 

Μαρία  Μιχαλοπούλου, Επιστημονικά Υπεύθυνη #DigiAgriFood:  Η διαδικασία ψηφιακής και πράσινης μετάβασης στον αγροδιατροφικό τομέα, προχωρά με αργά βήματα, κάτι που είναι αναμενόμενο λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του κλάδου στη χώρα μας. Παρότι η Ελλάδα υπολείπεται σε σχέση με την Ευρώπη, η στοχευμένη προσπάθεια είναι αναγκαία για να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις, κυρίως αυτές που σχετίζονται με την περιβαλλοντική κρίση και την ανάγκη για νέους τρόπους καλλιέργειας και διαχείρισης.

Η κα. Μιχαλοπούλου τόνισε ότι ο κόμβος #DigiAgriFood λειτουργεί ως επιταχυντής της εξέλιξης, κινητοποιώντας ένα σημαντικό μέρος του ανθρώπινου δυναμικού του πανεπιστημίου προς τον πράσινο και ψηφιακό μετασχηματισμό του αγροδιατροφικού τομέα. Η αύξηση της εμπιστοσύνης των ανθρώπων της παραγωγικής αυτής ομάδας μεγαλώνει το αποτύπωμα της προσπάθειας στην περιφέρεια μας και αναμένεται να φέρει ακόμη θετικότερες αλλαγές τα επόμενα χρόνια. Η περιβαλλοντική κρίση και η ανάγκη ασφάλειας των τροφίμων καθιστούν επιτακτική τη μετάβαση αυτή, με το Δημοκρίτειο να παίζει ενεργό ρόλο και να στοχεύει στην κοινωνική αλλαγή που απαιτείται.

Η συνεισφορά του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης στο περιφερειακό και εθνικό οικοσύστημα καινοτομίας είναι καθοριστική. Μέσα από τη θερμοκοιτίδα νεοφυών επιχειρήσεων, Thinc Thrace incubator και τον Κόμβο Καινοτομίας, το πανεπιστήμιο έχει αναπτύξει προγράμματα ανοιχτής καινοτομίας και επιταχυντές, αξιοποιώντας ευρωπαϊκούς πόρους. Η κα. Μιχαλοπούλου σημείωσε την ανάγκη για μεγαλύτερη ετοιμότητα ως χώρα και τη σημασία της συνέργειας διαφορετικών χρηματοδοτικών κουλτουρών για την αντιμετώπιση των προκλήσεων και την επίτευξη των οφελών. Η σύνδεση του ερευνητικού δυναμικού με τον τελικό χρήστη και την πραγματική οικονομία είναι δύσκολη αλλά αναγκαία, καθώς η προστιθέμενη αξία προκύπτει από τέτοιες συνεργασίες. Η κα. Μιχαλοπούλου ανέφερε παραδείγματα δράσεων όπως η θερμοκοιτίδα και τα συνέδρια που φέρνουν κοντά τους φορείς για να συζητήσουν προβλήματα και λύσεις. Το πανεπιστήμιο έχει στοχευμένες δράσεις για να ενδυναμώσει τους πολίτες, ειδικά στις περιθωριοποιημένες περιοχές, με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής και της πρόσβασης σε υπηρεσίες.

Τέλος, αναφερόμενη στο #DigiAgriFood, η κα. Μιχαλοπούλου επισήμανε ότι το έργο αυτό έχει ανοίξει νέες προοπτικές για το πανεπιστήμιο, παρέχοντας υπηρεσίες στον αγροδιατροφικό τομέα και φέρνοντας μια νέα κουλτούρα μετασχηματισμού. Ο κόμβος με τους έξι εταίρους που τον αποτελούν και τις υπηρεσίες που παρέχει, φαίνεται να λειτουργεί επιτυχημένα σε πολλές περιφέρειες της Ελλάδας. Στόχος του είναι να επεκταθεί και να εξελίξει τις υπηρεσίες του, δίνοντας έμφαση στην κάλυψη των πραγματικών αναγκών των χρηστών και συμβάλλοντας έτσι στη βελτίωση της αγροδιατροφικής παραγωγής και της κοινωνικής συνοχής.

Ιωάννης Αμαραντίδης, Project Manager #DigiAgriFood: Ο κόμβος βοηθά τους αγρότες να ξεπεράσουν τις όποιες ανησυχίες προκαλεί η χρήση των νέων τεχνολογιών και να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις για τις αγροτικές τους εκμεταλλεύσεις.

Ο Ιωάννης Αμαραντίδης, project manager του έργου, σημειώνει ότι ο κόμβος #DigiAgriFood παρέχει μια ευρεία γκάμα υπηρεσιών και υποστήριξης στον πρωτογενή τομέα και τις αγροδιατροφικές επιχειρήσεις, ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητα, την αποδοτικότητα και τη βιωσιμότητα. Μέσω δωρεάν υπηρεσιών, προάγει την ψηφιοποίηση και την υιοθέτηση νέων τεχνολογιών, επενδύοντας στην ενδυνάμωση και εκπαίδευση των χρηστών και στη σύνδεση της έρευνας με την παραγωγή. 

Οι υπηρεσίες του κόμβου έχουν τη δυνατότητα να επιφέρουν θετικές αλλαγές στον αγροδιατροφικό τομέα, βελτιστοποιώντας τις καλλιέργειες, μειώνοντας τα κόστη και αυξάνοντας την παραγωγικότητα. Επιπλέον, διευκολύνουν την υιοθέτηση συστημάτων και αυτοματισμών, τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, και την εξασφάλιση της ποιότητας και ασφάλειας των τροφίμων. 

Ζήσης Μαμούρης, Συντονιστής έργου #DigiAgriFood για το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας: Ο κόμβος #DigiAgriFood μπορεί να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις της αγροδιατροφής μέσω μιας ολιστικής προσέγγισης που περιλαμβάνει συνεργασία μεταξύ κυβερνήσεων, τοπικής αυτοδιοίκησης, ερευνητικών ιδρυμάτων, επιχειρήσεων και κοινωνικών ομάδων. 

Ο Ζήσης Μαμούρης, Συντονιστής του έργου από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, σημειώνει ότι ο τομέας της αγροδιατροφής αντιμετωπίζει σοβαρές προκλήσεις, όπως η κλιματική αλλαγή, η υπέρμετρη χρήση φυσικών πόρων, η ρύπανση και η μείωση των καλλιεργήσιμων εκτάσεων. Η αυξανόμενη ζήτηση για τρόφιμα λόγω της αύξησης του παγκόσμιου πληθυσμού, οι κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες, η περιορισμένη πρόσβαση σε τεχνολογίες και οι νομοθετικές αλλαγές περιπλέκουν περαιτέρω την παραγωγή και την ασφάλεια των τροφίμων, θέτοντας τη βιωσιμότητα της γεωργίας υπό αμφισβήτηση.

Ο κόμβος #DigiAgriFood προσφέρει λύσεις ψηφιακής τεχνολογίας για τη μείωση του κόστους παραγωγής, την αύξηση της παραγωγικότητας, τη βελτίωση της εφοδιαστικής αλυσίδας και την ασφάλεια των τροφίμων. Λειτουργεί ως ένα σημείο διεπαφής όλων των ενδιαφερόμενων φορέων, διευκολύνοντας τη συνεργασία μεταξύ εταιρειών και ερευνητικής κοινότητας για την ανεύρεση λύσεων και την προώθηση αυτών στην κοινωνία. 

Διονύσης Μπόχτης, Διευθυντής του Ιντστιτούτου Βιο-Οικονομίας & Αγρο-Τεχνολογίας (IBO) : Οι ψηφιακές τεχνολογίες, όπως τα δίκτυα αισθητήρων IoT, η αγρο-ρομποτική, η ανάλυση μεγάλων δεδομένων (Big Data) και η Τεχνητή Νοημοσύνη (AI), αναμένεται να διαδραματίσουν κυρίαρχο ρόλο στο μέλλον του αγροδιατροφικού τομέα, βελτιώνοντας την παρακολούθηση, την αυτοματοποίηση και την παραγωγικότητα των καλλιεργειών.

Ο Πρωτογενής Τομέας στην Ελλάδα απασχολεί το 10% του εργατικού δυναμικού της χώρας, εκ των οποίων το 64% είναι άνω των 45 ετών και συνεισφέρει το 3,5% του ΑΕΠ (2020). Η μέση καλλιεργούμενη έκταση ανά εκμετάλλευση είναι 54 στρέμματα, η αποδοτικότητα της αγροτικής εργασίας υπολείπεται του ευρωπαϊκού μέσου όρου κατά 21,4%, ενώ ποσοστό λιγότερο του 6% των αρχηγών αγροτικών εκμεταλλεύσεων διαθέτει γεωργική εκπαίδευση.

Οι διαρθρωτικές αδυναμίες του τομέα στην Ελλάδα, σε συνδυασμό με την κλιματική αλλαγή, την αύξηση του κόστους των εισροών και τις αλλαγές στην Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) της ΕΕ, δημιουργούν ένα ασφυκτικό πλαίσιο για τη βιωσιμότητα των γεωργικών και κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων.

Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι η έγκαιρη προσαρμογή στο ραγδαία μεταβαλλόμενο περιβάλλον. Η έλλειψη μακροπρόθεσμης στρατηγικής αγροτικής ανάπτυξης οδήγησε σε καθυστερημένη προσαρμογή στα νέα δεδομένα της ΚΑΠ, με αποτέλεσμα οι αγρότες να καλούνται να εφαρμόσουν παραγωγικά συστήματα, τα οποία δεν γνωρίζουν καλά.

Για να διατηρήσουν τη βιωσιμότητά τους, οι αγροτικές επιχειρήσεις πρέπει να επενδύσουν στη γνώση, την καινοτομία και τις νέες τεχνολογίες, να επιμείνουν στην ασφάλεια και την ποιότητα των προϊόντων, να καθετοποιήσουν την παραγωγική διαδικασία και να υιοθετήσουν τεχνικές μείωσης των εισροών και προστασίας του περιβάλλοντος.

Παρότι τα παραπάνω ζητήματα φαίνονται αρκετά δύσκολα, υπάρχει φως στον ορίζοντα. Δομές όπως ο Ευρωπαϊκός Κόμβος Ψηφιακής Καινοτομίας #DigiAgriFood ή οι φορείς παροχής γεωργικών συμβουλών, βρίσκονται δίπλα στους αγρότες, παρέχοντας δωρεάν μια ευρεία γκάμα υπηρεσιών για να αντιμετωπίσουν με επιτυχία τις προκλήσεις του μέλλοντος.

Όσα προαναφέρθηκαν αναδεικνύουν πως η ψηφιακή μετάβαση του αγροδιατροφικού τομέα δεν είναι απλώς μια αναγκαιότητα, αλλά μια πραγματική ευκαιρία για τον εκσυγχρονισμό και την ανάπτυξη της ελληνικής γεωργίας. Με πρωτοβουλίες όπως ο Ευρωπαϊκός Κόμβος Ψηφιακής Καινοτομίας #DigiAgriFood, οι αγρότες και οι επιχειρήσεις μπορούν να ενσωματώσουν καινοτόμες τεχνολογίες που θα βελτιώσουν την αποδοτικότητα, τη βιωσιμότητα και την ανταγωνιστικότητα τους. Οι παροχές του κόμβου, σε συνεργασία με το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης και τους υπόλοιπους εταίρους του, δίνουν τη δυνατότητα στους παραγωγούς να υιοθετήσουν πρακτικές που απαντούν στις σύγχρονες προκλήσεις και να προχωρήσουν δυναμικά προς το μέλλον.

Με τη συνεχή υποστήριξη των εταίρων του και την ενεργό συμμετοχή της κοινότητας, ο κόμβος #DigiAgriFood έχει ολοκληρώσει με επιτυχία μια σειρά ενημερωτικών εκδηλώσεων και προγραμμάτων εκπαίδευσης για την προώθηση της ψηφιακής καινοτομίας στον αγροδιατροφικό τομέα.

Η δέσμευση και ο ενθουσιασμός όλων των εμπλεκομένων, καθώς και η έμφαση στην ψηφιακή και πράσινη καινοτομία, θέτουν τα θεμέλια για μια νέα εποχή ανάπτυξης και προόδου στον αγροδιατροφικό τομέα της Ελλάδας.

Ευχαριστούμε όλους τους συμμετέχοντες εκπροσώπους του #DigiAgriFood για τις πολύτιμες τοποθετήσεις και την έμπνευση που μας προσέφεραν. Με τη συνεχή υποστήριξη και συνεργασία, το μέλλον της ελληνικής αγροδιατροφής διαφαίνεται λαμπρό και γεμάτο προοπτικές.