Σε μια εποχή όπου η κλιματική αλλαγή και η κοινωνική ισότητα κυριαρχούν στο δημόσιο διάλογο, οι επιχειρήσεις βρίσκονται σε ένα σταυροδρόμι. Η ένταξη της βιωσιμότητας στα επιχειρηματικά μοντέλα δεν αποτελεί πλέον μια απλή επιλογή αλλά μια αναγκαιότητα για τη μελλοντική ανάπτυξη και βιωσιμότητα, που πρόκειται να επηρεάσει την καθημερινότητα όλων των επιχειρήσεων, ανεξαρτήτως μεγέθους.

Συμπληρωματικά, τo τρίπτυχο Environmental, Social and Governance (ESG) έχει εισέλθει δυναμικά στο προσκήνιο ως το κατεξοχήν μέτρο αξιολόγησης της βιωσιμότητας των επιχειρήσεων, τόσο για τους επενδυτές όσο και για τα λοιπά ενδιαφερόμενα μέλη. Ουσιαστικά, τα ESG αποτελούν μία δέσμη κριτηρίων που αποσκοπούν  να αξιολογήσουν το ηθικό αντίκτυπο,  και να μετρήσουν το αποτύπωμα μιας εταιρείας. Με αυτόν τον τρόπο δύναται να αποτυπώσουν την ευρωστία  και τη μακροχρόνια βιωσιμότητα της επιχείρησης, παράλληλα με τα οικονομικά της στοιχεία.

Από την εθελοντική στην υποχρεωτική συμμόρφωση

Η έντονη ανάγκη για αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης έχει επιφέρει αλλαγή καθεστώτος στην Ευρώπη, με στόχο να γίνει η πρώτη κλιματικά ουδέτερη Ήπειρος. Οι επιχειρήσεις καλούνται να υιοθετήσουν ένα σύνολο κατευθυντήριων γραμμών πάνω σε θέματα ESG που ως σήμερα αντιμετωπίζονταν ως προαιρετικά.  Η Ευρωπαϊκή πολιτική έχει θέσει διάφορους στόχους μεσώ της Αgenda 2030 και της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Πρόσφατα η Ευρωπαϊκή Συμβουλευτική Ομάδα για θέματα Χρηματοοικονομικής Αναφοράς (EFRAG) δημοσίευσε την Εταιρική Οδηγία Αναφοράς Βιωσιμότητας (CSRD), σύμφωνα με την οποία όλο και περισσότερες  επιχειρήσεις υποχρεούνται σταδιακά να τηρούν και να δημοσιοποιούν συγκεκριμένες προδιαγραφές των κριτηρίων ESG, καθιστώντας τη συμμόρφωση από εθελοντική σε υποχρεωτική.

Πέραν της CSRD το κανονιστικό πλαίσιο συνεχίζει να διαμορφώνεται με επιπρόσθετες οδηγίες, όπως η CSDDD (Corporate Sustainability Due Diligence Directive) που αναφέρεται στην εφαρμογή βιώσιμων και υπευθύνων εταιρικών πρακτικών σε όλη την εφοδιαστική αλυσίδα. Επιπλέον, η  GCD (Green Claims Directive) έρχεται να καταπολεμήσει το φαινόμενο του “green washing” θεσπίζοντας αυστηρούς κανονισμούς σχετικά με τους περιβαλλοντικούς ισχυρισμούς των επιχειρήσεων ως προς τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους. Κεντρικό σημείο αυτής της αλλαγής  αποτελούν τα Ευρωπαϊκά Πρότυπα Αναφοράς για την Βιωσιμότητα (ESRS) που έχουν κύριο στόχο να ενισχύσουν τη συνεπή και συγκρίσιμη αναφορά περιβαλλοντικών, κοινωνικών και διακυβέρνησης (ESG).

Από το 2025 έως και το 2028, όλο και περισσότερες επιχειρήσεις επηρεάζονται και υποχρεούνται να δημοσιοποιούν Εκθέσεις Διαχείρισης σχετικά με τα ESG δεδομένα τους. Πρωταρχικά περίπου 10.000 εισηγμένες στο χρηματιστήριο εταιρίες γίνονται υπόλογες σχετικά με τη δραστηριότητα τους το 2024. Το 2027 οι εισηγμένες ΜμΕ (εκτός από τις πολύ μικρές επιχειρήσεις) υποχρεούνται για πρώτη φορά να υποβάλουν εκθέσεις για το οικονομικό έτος 2026, με τις πρώτες εκτιμήσεις να κάνουν λόγο για συνολικά 50.000 επιχειρήσεις που επηρεάζονται από την οδηγία.

Γιατί ναι στη Βιωσιμότητα?

H βιωσιμότητα δεν αποτελεί μια νέα προσέγγιση στην επιχειρηματικότητα αλλά έρχεται να επικυρώσει μια ήδη γνωστή αλήθεια: ότι οι επιχειρήσεις πρέπει να λειτουργούν με ηθική και υπευθυνότητα, εστιάζοντας όχι μόνο στα οικονομικά αποτελέσματα, αλλά και στο κοινωνικό και περιβαλλοντικό αποτύπωμα των δράσεων τους. Τα ESG αποτυπώνουν αυτή την εικόνα σε μετρήσεις ώστε να μπορούν να εξάγονται συμπεράσματα. Οι επιχειρήσεις που εφαρμόζουν τα κριτήρια ESG όχι μόνο κερδίζουν σε φήμη και αξιοπιστία, αλλά αποκτούν πρόσβαση σε νέες αγορές και πόρους, ενώ ταυτόχρονα συνεισφέρουν θετικά στο σύνολο των ενδιαφερόμενων μελών τους.

Η στροφή των επενδυτών προς τις πράσινες επενδύσεις καθίσταται όλο και πιο εμφανής, καθώς δείχνουν αυξημένη προθυμία να χρηματοδοτούν εταιρείες που ανταποκρίνονται στα πρότυπα ESG (Περιβαλλοντικά, Κοινωνικά και Διοικητικά κριτήρια). Το ευρωπαϊκό κανονιστικό πλαίσιο απαιτεί πλέον από τράπεζες και χρηματοοικονομικές εταιρείες να λαμβάνουν υπόψη τα ESG κριτήρια πριν διαθέσουν χρηματοδότηση. Από την πλευρά των προμηθευτών, η τήρηση των ESG κριτηρίων γίνεται πλέον απαραίτητη προϋπόθεση για να γίνει μία επιχείρηση μέρος της εφοδιαστικής αλυσίδας μεγαλύτερων εταιριών, ανοίγοντας νέες ευκαιρίες αλλά και δημιουργώντας προκλήσεις για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ). Η επίδοση στα ESG θέματα αποτελεί πλέον ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για εκείνες τις επιχειρήσεις που επιδιώκουν να προσελκύσουν μεγάλους εταιρικούς πελάτες.

Όσον αφορά τους καταναλωτές, η αυξημένη ευαισθησία σχετικά με το κλίμα και τις κοινωνικές ανισότητες έχει ενισχύσει τη ζήτηση για προϊόντα και υπηρεσίες από ευσυνείδητες επιχειρήσεις, ανεξαρτήτως του μεγέθους τους, ενθαρρύνοντας την καινοτομία σε θέματα βιωσιμότητας και διαμόρφωση νέων αγορών. Οι εργαζόμενοι επίσης προτιμούν και παραμένουν πιστοί σε εταιρείες με αληθινή δέσμευση στη βελτίωση του κόσμου, με την εταιρική κουλτούρα που εστιάζει στα ESG κριτήρια να είναι ένα ισχυρό κίνητρο για την προσέλκυση νέων ταλέντων.

Σε επίπεδο δημόσιων πολιτικών, τα ευρωπαϊκά και κυβερνητικά προγράμματα παρέχουν φορολογικά κίνητρα και ενισχύσεις, όπως τα προγράμματα ΕΣΠΑ και τα πράσινα δάνεια, για να υποστηρίξουν την ενσωμάτωση των πρακτικών ESG στις επιχειρηματικές δραστηριότητες, ενισχύοντας τον πράσινο μετασχηματισμό.

Συνεπώς, η υιοθέτηση των κριτηρίων ESG δεν είναι μόνο μια νομική απαίτηση ή μια τακτική εικόνας αλλά μια στρατηγική επιλογή που φέρνει οικονομικά οφέλη και συμβάλλει στη δημιουργία μιας πιο βιώσιμης, δίκαιης και ανθεκτικής κοινωνίας, ενώ παράλληλα ενισχύει την κερδοφορία και την αειφορία.

Όπως σε κάθε στρατηγική, σημαντικό βήμα είναι η καταγραφή των στόχων, η μέτρηση και η παρακολούθηση της προόδου προς την επίτευξη των στόχων, καθώς και η δημοσίευση των αποτελεσμάτων. Σε μια βιώσιμη στρατηγική είναι σημαντικό η επιχείρηση να αναγνωρίζει τις ευκαιρίες και τα ρίσκα του περιβάλλοντος (Environment) να σέβεται τη κοινωνία (Society) στη οποία λειτουργεί και να διέπεται από διαφανείς και σταθερές μεθόδους διακυβέρνησης (G). Οι επιχειρήσεις που επιτυγχάνουν την επιτυχή ενσωμάτωση των κριτηρίων ESG στην καθημερινή τους λειτουργία αποκτούν την ικανότητα να περιορίζουν το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα, να μειώνουν το λειτουργικό τους κόστος, να διατηρούν μια συνεκτική και καλά εκπαιδευμένη ομάδα εργαζομένων και να συνεισφέρουν θετικά στην κοινωνία που τις περιβάλλει. Αυτή η δυνατότητα δεν αποτελεί μόνο ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, αλλά και μια έκφραση της εταιρικής υπευθυνότητας που είναι πλέον απαραίτητη για μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα και επιτυχία.